Vinç Sistemleri

Vinç Sistemleri

Vinçler en zorlu alanlarda en ağır yüklerin taşınmasını kolay hale getiren gizli kahramanlardır. Vinç imal etmek herhangi endüstriyel makine üretmekten farksızdır. Her makine grubu gibi istenilen bir makinanın istenilen fonksiyonda verimli bir şekilde çalışmasını sağlayan parçalar grubudur. Konstrüktör bir makinanın mekanik konstrüksiyonunu can vermek için enerjiye ihtiyaç duyulur. Bu gizli kahramanlar ihtiyaç duyulan enerjiyle birlikte kumanda kontrollü hareket ettirilerek kullanılır. İstenilen fonksiyonda ihtiyaca uygun vinci seçebilmek için bilinmesi veya sorulması gerekler;

• Mekanik konstrüksiyonu öğrenmek ve bilmek
• Elektrik motoru ve kullanılacak enerjiyi öğrenmek ve bilmek
• Kumanda kontrol sistemini öğrenmek ve bilmek
• Çelik konstrüksiyonu öğrenmek ve bilmek

Vinç Hareket Sistemleri

Vinçler ile yüklere 6 yönde yani 3 eksenli olarak hareket ettirilir.

1. Kaldırma Sitemi ile dikey yönlü kaldırma ve indirme hareketi.
2. Araba ve köprü yürütme sistemi ile yatay yönlü yürütme hareketi.
3. Döndürme Sitemi yatay yönlü döndürme hareketi.
4. Fren sistemi İndirme, yürüyüş, tutma ve durdurma fonksiyonu frenlemesi.

Vinç Kaldırma Sitemi

1. Çelik Halatlı Vinç Kaldırma Sistemi: Küçük çaplarda yüksek mukavemet değerine sahip olan, yüksek esnekliğe sahip, taşıdıkları yüklere karşılık düşük öz ağırlığa sahip olan çok çeşitli yuvarlak kesitli ürünlerdir. Çelik halatları TSE 1918/xx den ve DIN 3051 den DIN 3063 standartlar üzerinden incelenebilir.
2. Vinç Halat Makaraları: Genelde kır veya çelik dökümden kaynak ya da dövme şeklinde imal edilen makara göbeğine oturan halatın akışı ile aynı yönde eğimli konstrüksiyonlardır. Tahrik grubu ve halat tipi faktörü göz önüne alındığında makara çapı birlikte çalışacağı çelik halatın çapının en az 10 katı olmalıdır. Doğru makara ve halat seçimi yükün kaldırılması sırasında halatın sıkışmasını veya makara içerisinden sıçrayıp çıkmasını engelleyerek güveli çalışma sağlanır.
3. Vinç Kanca: Vinçlerde en çok kullanılan ürünler kanca takımlarıdır. Kanca takımları üç konstrüksiyondan oluşur; makara, kanca, bağlantı pimi kanca ve halat makaralarını bir araya getiren traversle konstrüksiyon DIN 15400 standartlarına göre oluşturulmuştur. Kancalar 2 tip üretim şekli mevcuttur serbest dövme veya kalıplı dövme olarak üretilebilir. Serbest dövme için standartlarda yer alan işaretleme (RF), Kalıplı dövme ise (RS) dir. Eğer kancada emniyet mandalı da yer alır ise bu işaretlemelerin yanına (N) harfi gelecektir.
4. Vinç Tamburu: Çelik halatın sarıldığı ve yükün halatın tambur etrafına sarılarak yukarı yönlü hareketini sağlar. Çelik halatlar kaza ve istem dışı sonuçların ortaya çıması ihtimalinin önüne geçilmesi için tambura helis yivler ile sarılmalıdır. İnşaat bucurgatlarında ve hafif yük ama kaldırma mesafesi uzun olan yapılarda yivsiz tambur kullanılabilir. Tamburun baş kısımlarında dik benzeri dairesel yapılar olması halatın çıkmaması için ökçe vazifesi gören elzem güvenlik yapısıdır. Bu disk benzeri yapıların halatın güvenli işleme standartlarına göre hesabı tambur yarıçapını yükseklik hesabı en az (2 x halat çapı) şeklindedir.
5. Zincirli Vinç Kaldırma Sistemi: Zincirler elle tahrikli ceraskallarda, yürüyüş tahriklerinde ve kaldırma yüksekliği küçük olan kullanım alanlarında elektrikli caraskallarda kullanılırlar. Vinç üretiminde çelik halatlı sistemlere karşılık daha az tercih edilirler. Zincirli vinç kaldırma sistemlerinin halatlı sistemlere karşılık, kaldırma sistemleri tercihi için önem derecesi yüksek olarak kabul edilen dezavantajlarından kaynaklanmaktadır.Yalnız küçük hızlarda kullanılırlar. Vinç Sistemleri Kendi ağırlıkları kaldırdıkları yüke göre yüksektir, darbelere karşı hassastırlar, taşıma güçleri yüksektir, ısıya ve korozyona karşı daha dayanıklıdırlar.
6.  Vinç Motorları: Özel durumlar dışında ekonomikliği ve tedarik kolaylığı sebebi ile alternatif akım ile çalışan kısa devre asenkron elektrik motorları en çok tercih edilen ürünlerdir. Vinç tahrikinde motorun karakteristiğine göre doğru akım motorların kullanılması gerekmektedir. Son dönemlerde frekans ayarlayıcıların kullanılması ile birlikte kısa devre asenkron elektrik motorlarının kullanımı artmıştır. Vinç motorlarının işletme ihtiyaçlarını doğru bir şekilde karşılayabilmesi için gerek duyulan özelliklerinin başlıcaları şöyledir. Ağır yükleri kolaylıklar kaldırabilmeleri ve hızlı aksiyon alabilmek için başlangıç momentlerinin çok büyük olması gerekmektedir, yoğun çalışma ortamlarında kısa aralıklarla sık işleme alınabilmelidirler. Tersi yönlü hareket isteklerin yerine getirilmesine kaşın hassas olmaları gerekmektedir.

Vinç Elektrik motorunun seçiminde dikkat edilmesi gerekenler:

• Kaldırma ve taşıma fonksiyonlarını yerine getirmesi,
• Basit ve ekonomik olarak kumanda ve ayarlamayı yapabilmesi,
• Ekonomik yönden konstrüksiyona uyması,
• İşletme emniyetine uygun olması,
• Bakım ve yedek parça bakımından avantajlı olması, v.s.

Vinç Yürütme Sistemi

Vinç Yürütme Tekerlekleri

Yürütme tekerleri tipleri aşağıda yer almaktadır.

• Çift bandajlı tekerlekler: (Şekil 137/a) genelde araba ve köprü yürüyüşlerinde lama raylar, demiryolu rayları ile beraber kullanılır. Çoğu zaman yürüttükleri sistemin kabul edilen toleranslara göre yatay hareketlerinin sınırlanmasını sağlarlar.

• Tek bandajlı tekerlekler (Şekil 137/b) genelde I-profili ray olarak kullanıldığında, monoray vinçlerde veya ceraskal arabası yürüyüş tekerleği olarak kullanırlar.

• Bandajsız tekerlekler (Şekil 137/c) genelde kılavuz tekerlekler olarak kullanılır. Çok ender olarak ta yatay hareketi tam sağlar.

Vinç Yürütme Redüktörü

Kaldırma redüktörlerindede yazdığımız gibi burada da yürüyüş redüktörlerini detaylı anlatmayacağız.

Yürüyüş redüktörü seçimi için şu bilgilerin bilinmesi gereklidir:

• Redüktörün çıkış momenti
• Redüktörün çıkış devir sayısı
• Redüktörün giriş devir sayısı
• Redüktörün çevirim oranı
• Redüktörün toplam randımanı.

Tahrik (Motor veya el)

Tahriksiz araba: Şasiye rulman yatakla yataklanmış tekerleklerden meydana gelir. Yük itilerek sistemin yürümesi sağlanır. Tekerlekler ikişer adet çift arabada, dört adet tek arabada olmak üzere kullanılırlar.

Zincir tahrikli araba: Şasiye rulman yatakla yataklanmış ikisi bandajı dişlili, ikisi normal bandajlı tekerleklerden meydana gelir. İki tekerlekli tahrikli ve tahriksiz olmak üzere iki ayrı arabada, veya dört tekerlek bir arabada olarak konstrüksiyonu yapılır. Dişli tekerlekler şasiye rulman yatakla yataklanmış dişli mil ile birbirlerine bağlanmıştır. Sistemin yürümesi zeminden çekilen zincir ile sağlanır

Elektrik motoru tahrikli araba: Şasiye rulman yatakla yataklanmış ikisi bandajı dişlili, ikisi normal bandajlı tekerleklerden meydana gelir. İki tekerlekli tahrikli ve tahriksiz olmak üzere iki ayrı arabada, veya dört tekerlek bir arabada olarak konstrüksiyonu yapılır.

Dişli tekerlekler: şasiye rulman yatakla yataklanmış dişli mil ile birbirlerine bağlanmıştır. Sistemin yürümesi bir dişli tekerleğin çıkış milinde pinyon bulunan redüktörlü kısa devre motorla tahrik edilerek sağlanır.).

Vinç Fren Sistemi

Çok yönlü isteklere cevap verebilmek için vinçlerde, daha doğrusu kaldırma ve taşınma araçlarında temel fonksiyonlarına göre üç grup fren geliştirilmiştir.

Tutma ve durdurma frenleri: Bunlar yükü kaldırıp indirirken istenilen yükseklikte tutmak için kullanılır. Bu fonksiyonu yaparken potansiyel enerjiyi yüklenirler.

Yürüyüş frenleri: Bunlar yatay hareketleri durdurmak için kullanırlar. Bu fonksiyonu yaparken kinetik enerjiyi yüklenirler.

İndirme frenleri: Bunlar yalnız dikey hareketlerde iniş hızını ayarlamakta kullanılırlar. Bu fonksiyonu yaparken potansiyel enerjiyi yüklenirler.

Vinç Kumanda Kontrol Sistemi

Vinçlerin hareket yönlerinin tayin edilebilmesini sağlayan 12 veya 24 volt enerji ile çalışan sistemlerdir. Vinç kumandalı hareket tayinini üzerlerinde yer alan butonlar vasıtası ile vinç panoları içerisinde yer alan kondaktöre komut vererek sağlar.

Vinç kumandalarında acil durum kontrolünün sağlanması ve iş güvenliği kuralları gereği acil stop butonu yer alır. Bu butonun görevi komut verildiğinde pano içerisindeki kondaktörleri devre dışı bırakarak hareketin önüne geçilir.

Vinç kumandası sistemleri birlikte kullanıldıkları vincin hareket kabiliyetine göre 2 – 4 – 6 – 8 – 10 veya 12 ayrı harekete yön verebilir; çift veya tek hız olan sistemler için ayrıca seçenek oluştururlar. Vinçler ayrıca uzaktan kumanda kontrollü olabildikleri gibi çalışma yüksekliğine göre kablolu kumandalı olarak ta imal edilebilir.